سیستم های هیدرولیک یکی از اجزای حیاتی در بسیاری از ماشین آلات صنعتی، راه سازی، کشاورزی و تولیدی هستند. این سیستم ها با انتقال انرژی از طریق مایعات فشرده، قدرت بسیار بالایی را فراهم می کنند. با این حال، یکی از رایج ترین مشکلاتی که ممکن است در عملکرد آن ها اختلال ایجاد کند، تولید صداهای غیرعادی است. شنیدن صداهایی مانند تق تق، جیغ کشیدن، سوت یا لرزش های صوتی در سیستم هیدرولیک می تواند نشانه ای از وجود یک نقص فنی یا عدم نگهداری مناسب باشد. در این مقاله، به بررسی دقیق علل صدا در سیستم هیدرولیک، تأثیر آن بر عملکرد دستگاه و روش های رفع آن می پردازیم.
صدا در سیستم هیدرولیک نشانه چیست؟
وقتی از یک سیستم هیدرولیک صدای غیرطبیعی شنیده می شود، معمولاً به این معناست که یک یا چند مؤلفه در داخل مدار، دچار مشکل شده اند. این صداها می توانند نشانه وجود هوا، کاویتاسیون، ویسکوزیته نامناسب روغن، خرابی قطعات یا حتی اشکال در طراحی اولیه سیستم باشند. بی توجهی به این صداها ممکن است منجر به آسیب های جدی تری مانند افت فشار، کاهش کارایی یا خرابی کامل دستگاه شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید و قیمت هیدروموتور
دلایل ایجاد صدا در سیستم هیدرولیک
ایجاد صدا در سیستم هیدرولیک معمولاً نشانه وجود اختلال در یکی از اجزای داخلی مدار است. این صداها باید جدی گرفته شوند چون ممکن است به خرابی های جدی و پرهزینه منجر شوند.
- ورود هوا به مدار هیدرولیک
یکی از رایج ترین و مهم ترین دلایل ایجاد صدا در سیستم های هیدرولیک، ورود هوا به مدار بسته سیستم است. وجود هوا در روغن هیدرولیک باعث تشکیل حباب هایی می شود که هنگام عبور از پمپ یا شیرها، به شدت فشرده و سپس منفجر می شوند. این پدیده که با نام کاویتاسیون نیز شناخته می شود، صداهایی شبیه تق تق یا جیغ ایجاد می کند. اگر این مشکل در مراحل اولیه برطرف نشود، می تواند به خوردگی داخلی، کاهش راندمان و آسیب دائمی به قطعات منجر شود.
- پدیده کاویتاسیون در سیستم
کاویتاسیون زمانی اتفاق می افتد که فشار روغن در برخی نقاط مدار از فشار بخار آن پایین تر بیاید. در این حالت، حباب های بخار درون مایع شکل می گیرند و با ورود به نواحی پرفشار، به طور ناگهانی منفجر می شوند. این انفجارهای میکروسکوپی، باعث ایجاد صداهای شدید، ارتعاش در مدار و آسیب های مکانیکی به سطوح داخلی پمپ هیدرولیک یا شیرها می شوند. صداهای ناشی از کاویتاسیون معمولاً تیز، منقطع و شبیه به شکستن چیزی درون مدار هستند.
- ویسکوزیته نامناسب روغن
روغن هیدرولیک باید ویسکوزیته ای متناسب با شرایط دمایی و فشار سیستم داشته باشد. اگر ویسکوزیته روغن خیلی بالا باشد، جریان به درستی در مدار حرکت نمی کند و پمپ مجبور به اعمال نیروی بیشتر می شود که این فشار مضاعف، باعث ایجاد صداهای ناهنجار می گردد. برعکس، اگر ویسکوزیته خیلی پایین باشد، خاصیت روان کاری از بین می رود و برخورد مکانیکی قطعات موجب سایش و تولید صدا خواهد شد. انتخاب صحیح روغن یکی از کلیدی ترین فاکتورهای کنترل نویز در سیستم های هیدرولیک است.
- خرابی پمپ یا قطعات داخلی
پمپ معیوب یکی از منابع اصلی تولید صدا در سیستم هیدرولیک است. این خرابی ممکن است در اثر استهلاک قطعات داخلی مثل دنده ها، بلبرینگ ها یا شافت باشد. در چنین شرایطی، صدای سیستم بیشتر شبیه ناله، خرخر یا کوبش مکانیکی شنیده می شود. همچنین در صورت وجود لقی زیاد در اجزای داخلی پمپ، لرزش و ناهنجاری صوتی افزایش می یابد. کارکرد طولانی مدت پمپ بدون سرویس منظم یا در شرایط فشار بالا، عامل اصلی این نوع خرابی هاست.
- فرسودگی شیلنگ ها و اتصالات
شیلنگ های قدیمی، ترک خورده یا با بست های شل، به راحتی دچار لرزش می شوند. این لرزش ها در هنگام عبور روغن تحت فشار به صداهایی با فرکانس پایین یا ضربه ای تبدیل می شوند. گاهی اوقات صدایی شبیه به تق تق یا ضربه خفیف از نزدیکی شیلنگ ها شنیده می شود که ناشی از حرکت ناپایدار آن هاست. استفاده از شیلنگ های مقاوم در برابر فشار، نصب با بست مناسب و بررسی دوره ای این قطعات، اهمیت زیادی در کاهش صدا دارد.
- نصب نادرست یا عدم تراز اجزا
وقتی اجزای مکانیکی مانند پمپ یا موتور روی پایه ای ناصاف یا بدون لرزه گیر نصب شده باشند، ارتعاشات آن ها مستقیماً به بدنه دستگاه منتقل می شود. این ارتعاشات در بدنه تشدید شده و به صورت صداهای وزوز یا نویز ممتد شنیده می شوند. این صدا ممکن است حتی پس از خاموش شدن دستگاه نیز باقی بماند. استفاده از پایه های لاستیکی، رعایت تراز دقیق در هنگام نصب و عدم استفاده از شاسی فلزی خشک بدون لرزه گیر، راه حل این مشکل است.
بیشتر بخوانید: انواع فشارشکن هیدرولیک + قیمت روز
- گرفتگی یا کثیفی فیلترها
فیلترهای روغن در سیستم هیدرولیک نقش حیاتی در تصفیه و پاک سازی مایع دارند. در صورتی که فیلتر مسدود شده باشد یا مدت طولانی تعویض نشده باشد، جریان روغن در سیستم کاهش یافته یا به طور ناهنجار توزیع می شود. این موضوع باعث افت فشار در برخی نقاط و در نتیجه ایجاد لرزش، صدا و ناپایداری در عملکرد خواهد شد. تعویض به موقع فیلتر و استفاده از فیلترهای با کیفیت، از بروز این مشکل جلوگیری می کند.
چطور صدای سیستم هیدرولیک را تشخیص و برطرف کنیم؟
برای برطرف کردن صداهای غیرعادی، باید ابتدا منشأ آن به درستی شناسایی شود. برای این منظور، مراحل زیر پیشنهاد می شود:
- بررسی سطح و کیفیت روغن
- اطمینان از عدم وجود هوا در سیستم (هواگیری)
- بررسی اتصالات، شیلنگ ها و نشتی ها
- تست فشار و عملکرد پمپ
- کنترل فیلترها و تعویض در صورت نیاز
- بررسی تراز بودن نصب قطعات
- استفاده از روغن با ویسکوزیته مناسب
پیشگیری از ایجاد صدا در سیستم هیدرولیک
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. برای جلوگیری از صداهای هیدرولیکی:
- به صورت منظم سرویس سیستم را انجام دهید.
- از روغن استاندارد و متناسب با شرایط کاری استفاده کنید.
- از فیلترهای اصلی و باکیفیت بهره ببرید.
- نصب و راه اندازی سیستم را تنها به تکنسین متخصص بسپارید.
- بعد از هر تعمیر، سیستم را کامل هواگیری کنید.
نتیجه گیری
صدا در سیستم های هیدرولیک را نباید نادیده گرفت، زیرا اغلب نشانه ای از وجود یک نقص عملکردی یا خرابی در مسیر است. عواملی مانند ورود هوا، کاویتاسیون، روغن نامناسب، خرابی قطعات یا نصب نادرست، همگی می توانند منجر به ایجاد صدای غیرعادی شوند. با بررسی دقیق، سرویس به موقع و استفاده از قطعات و روغن استاندارد، می توان از بروز این صداها جلوگیری کرد و عمر مفید سیستم را افزایش داد. اگر سیستم هیدرولیک شما اخیراً پرصدا شده، اکنون بهترین زمان برای عیب یابی و اقدام اصلاحی است.